ایجاد حوزه‌ای به نام مسئولیت اجتماعی شرکتی و تبیین ابعاد آن، تلاشی به منظور تبیین این وظایف است. این مفهوم با تغییر مبانی فلسفی و دیدگاه دانشمندان نسبت به سازمان و محیط آن، تحولاتی داشته است. مسئولیت اجتماعی شرکتی، مدت زیادی است که توجه بخش آکادمیک، پژوهشگران، شرکت‌های غیردولتی و دولت را به خود جلب کرده است و به‌عنوان یکی از ابعاد مهم فعالیت‌های عملیاتی شرکت‌ها، درآمده است . در اینجا به بررسی بخشی از متداول‌ترین تعاریف مسئولیت اجتماعی شرکتی خواهیم پرداخت.
مسئولیت اجتماعی شرکتی، تعهد تصمیم‌گیران برای اقداماتی است که به‌طورکلی علاوه بر تأمین منافع خودشان، موجبات بهبود رفاه جامعه را نیز فراهم می‌آورد. مؤسسات مسئول‌اند که از آلوده‌کردن محیط‌زیست، اعمال تبعیض در امور استخدامی، بی‌توجهی به تأمین نیازهای کارکنان خود، تولید محصولات زیان‌آور و نظایر آن‌که به‌سلامت جامعه لطمه می‌زنند، بپرهیزند و سازمان‌ها باید با اختصاص منابع مالی،در بهبود رفاه اجتماعی مورد قبول اکثریت جامعه بکوشند.
به عبارتی دیگر می توان گفت، مسئولیت اجتماعی، مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد. مسئولیت اجتماعی، وظیفه‌ای است بر عهده مؤسسات خصوصی، به این معنا که تأثیر سوئی بر زندگی اجتماعی که در آن کار می‌کنند، نگذارند. وظایفی چون: آلوده نکردن، تبعیض قائل نشدن در استخدام، نپرداختن به فعالیت‌های غیراخلاقی و مطلع‌کردن مصرف‌کننده از کیفیت محصولات ،که این وظایف مبتنی بر مشارکت مثبت در زندگی افراد جامعه است.
كميسيون اروپا مسئوليت اجتماعي شركتی را به‌عنوان مفهومي تعريف می‌کند كه به‌موجب آن شرکت‌ها ملاحظات اجتماعي و محيطي را در عمليات تجاري خود و در تعاملات خود با ذينفعان خود به‌صورت داوطلبانه رعايت می‌کنند. اين مفهوم درباره سازمان‌هایی است كه تصميم دارند تا از حداقل الزامات قانوني و مسئولیت‌های ناشي از توافقات جمعي عبور كرده تا نيازهاي اجتماعي را مورد توجه قرار دهند. همچنين كميسيون جوامع اروپايي ( 2001 ) مسئوليت اجتماعي شركت را به‌عنوان "تركيب داوطلبانه ملاحظات اجتماعي و محيطي در عمليات تجاري شرکت‌ها و روابط آنها با گروه‌های ذينفع" تعريف می‌کند .
سازمان بین المللی استاندارد در سال 2010 در قالب ایزو 26000 مسئولیت اجتماعی شرکتی را در قبال تاثیرات و پیامدهای تصمیمات و فعالیت‌هایش بر جامعه و محیط‌زیست، به‌طور شفاف و اخلاقی شامل موارد زیر تعریف کرد:
این تعریف اصول مسئولیت اجتماعی شرکتی را به صورت زیر شرح می دهد:
پاسخگویی: یک سازمان باید مسئول آثار خود بر روی جامعه، اقتصاد و محیط باشد. این اصل حاکی از آن است که یک سازمان باید رسیدگی موشكافانه‌ای را بپذیرد و همچنین وظیفه‌ی پاس دهی به این رسیدگی را به عهده گیرد .
شفافیت فعالیت‌های سازمان: یک سازمان باید در یک وضعیت شفاف، دقیق و کامل قرار داشته باشد و دارای درج ی منطقی و کافی از سیاست‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌هایی باشد که مسئول آن‌هاست، ازجمله آثار مشخص و احتمالی آن بر جامعه و محیط. این اطلاعات باید به سهولت موجود بوده و مستقیماً در دسترس قرار گیرند و برای گروه‌هایی که تحت تأثیر سازمان هستند، قابل درك باشند .
رفتار اخلاقی: رفتار یک سازمان باید براساس ارزش‌هایی نظیر صداقت، انصاف و درستی باشد. این ارزش‌ها دلالت بر دغدغه برای انسانها، حیوانات و محیط و توجه به آثار فعالیت‌های سازمان و تصمیم گیری‌های آن بر روی منافع ذینفعان دارند.
توجه و احترام به اجرای قانون: توجه به اجرای قانون به حاکمیت قانون اشاره دارد و به طورخاص منظور این است که هیچ فرد یا سازمانی فراتر از قانون نبوده و دولت نیز تابع قانون است. در زمینه ی مسئولیت اجتماعی، احترام به تأمین قانونی به معنای آن است که یک سازمان با تمامی قوانین و مقررات اجرایی موافقت داشته باشد. این اصل حاکی از آن است که باید برای آگاهی از قوانین و مقررات اجرایی تلاش شود تا افراد درون سازمان از تعهدات خود مطلع باشند .
احترام به منافع و علائق سهامداران: یک سازمان باید به منافع ذینفعان خود احترام گذاشته، آنها را در نظر داشته و پاسخگو باشد. اگرچه اهداف یک سازمان ممكن است به منافع مالكین، اعضا، مصر کنندگان یا اعضای خود محدود باشد، دیگر افراد و گروه‌ها نیز ممكن است دارای حقوق، ادعاها یا منافع مشخصی باشند که باید در نظر گرفته شوند. به طورکلی، این افراد یا گروه‌ها، ذینفعان سازمان را تشكیل می‌دهند.
احترام به حقوق انسان: رفتار با احترام با تمامی افراد و تلاش ویژه برای کمک به افراد گروه‌های آسیب‌پذیر. یک سازمان باید به حقوق انسانی احترام گذاشته و اهمیت و عمومیت آنها را در نظر بگیرد. حقوق انسانی به رفتار محترمانه‌ی تمامی افراد صرف‌نظر از خصوصیات شخصی آنها و صرفاً به دلیل انسان بودنشان اشاره دارد .
احترام به هنجارهای بین المللی: یک سازمان باید ضمن رعایت قوانین داخلی هر کشور به هنجارهای بین‌المللی هم احترام گذاشته و برخلاف آن هنجارها عمل نکند.
لازم به ذکر است مسئولیت اجتماعی شرکتی منتقدانی نیز داشته است. میلتون فريدمن، اقتصاددان مشهور، از پیشگامانی است که مسئولیت سازمان‌های تجاری را به حداکثر رساندن سود در محدوده قانون بدون هرگونه دسیسه يا نیرنگی عنوان می‌کند و معتقد است مسئله‌های اجتماعی را بايد به افراد و نهادهای دولتی واگذار کرد، چراکه تعیین نیازهای نسبی و میزان آنها، در حد مديران شرکت‌ها نبوده و در صورت انجام، بر درآمد شرکت‌ها تأثیرگذار است. عمده انتقادات وارد بر مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی شامل مفهومی گسترده و مبهم، اصطلاحی برآمده از کارهای علمی، دشواری عملیاتی کردن آن، سویه بالقوه مفهوم مسئولیت اجتماعی به سمت منافع خاص می شد. ضمنا طرفداران نئوکلاسیک‌ها، مفهوم مسئولیت اجتماعی را خدشه واردکردن به حقوق مالکیت و در کل تهدیدی بر جامعه آزاد می‌دانستند.
آرش خان دل
